Neen, neen, neen. Ik vind dit soort uitspraken (en dit is persoonlijk) heel kortzichtig. Extreme godsdiensten zorgen voor heel veel miserie in de wereld, dat ga je me niet horen ontkennen en zelfs minder extreme stromingen zijn vaak nog te intolerant naar LGTBQ, vrouwen en minderheidsgroepen in het algemeen, maar godsdienst houdt ook héél veel mensen op het zogenaamde "rechte pad". Godsdienst zorgt voor heel veel goede dingen in deze wereld, onder andere hoop, solidariteit en raar maar waar, ook vrede. Laat me even toelichten (en beginnen met de slechte kant van godsdienst).
In de zin dat godsdienst tot extremisme kan leiden, zijn we inderdaad beter af zonder. Heilige Schriften staan bol van de metaforen en dat sommige mensen dat niet zien of er heilig van overtuigd zijn dat alles wat erin staat letterlijk bedoeld wordt, is niet de schuld van die godsdienst an sich. Laat me er wel even aan toevoegen dat extremisme slechts onderdeel van het geloof is. Ik weet niet of jullie de PKG-schaal kennen, maar wordt dus opgedeeld in vier gelijke kwadranten door twee assen: de as van het geloof en het ongeloof en de as van het letterlijke en het symbolische. Zo krijg je dus het kwadrant van het letterlijk geloof, letterlijk ongeloof, symbolisch ongeloof en symbolisch geloof (en heel veel dat daar ergens tussen ligt).
Letterlijk geloof en letterlijk ongeloof leunen even dicht bij elkaar aan als ze van elkaar verschillen. Beide stromingen gaan de Schriften letterlijk interpreteren: Jezus is over water gelopen, Jezus heeft de blinden laten zien en honderden mensen gevoed met vijf broden en twee vissen. Het verschil tussen de twee is dat de ene dan ook letterlijk gaat geloven dat het gebeurd is en de andere zegt dat het volkomen quatsch is, waardoor hij (of zij) het hele geloof als éénzelfde quatsch gaat afdoen. Let op: het gaat hier om de extremisten dat het geen naam meer heeft - de mensen die vinden dat iedereen die ook maar in iets gelooft uit de Schriften, een achterlijke randdebiel is.
In dat opzicht kan die stroming dus op z'n minst even gevaarlijk zijn als letterlijk geloof. Heeft godsdienst daar iets mee te doen? Ja en nee. Het staat natuurlijk zo neergeschreven in de Schriften, maar dat betekent nog niet dat je je gezond verstand niet moet gebruiken en voor elk die nu gaat zeggen dat men destijds bij het schrijven van die boeken dan maar hun gezond had moeten gebruiken, wil ik even vragen door te denken. Destijds waren dit soort zaken normaal. Dit was de norm. Dat spreekt het niet goed, maar mensen onderdrukken, mensen executeren omdat ze het niet met je eens waren, dat werd gedaan - zo ongeveer overal ter wereld. Het wordt trouwens nog steeds gedaan, maak je alsjeblieft geen illusies.
Niet alleen moet je die Schriften dus in hun historische contexten kunnen plaatsen (ik ga hier straks even een voorbeeld over geven), ook moet ingezien worden dat men in die tijd ook al beeldspraak kende. Ze hadden misschien nog geen wetenschap zoals we ze vandaag kennen, maar dat betekent niet dat ze geen gebruik konden maken van metaforen om de goedheid of slechtheid van iets te omschrijven.
Nu - in verband met die historische contexten. Even een korte situatieschets die ik hier ooit gepost heb:
Volk A wordt door volk B uit land X verjaagd naar land Y in het jaar Z. Het Bijbelverhaal vertelt dan over het gelovige volk A en het heidense volk B. A werd verjagen omdat ze een pact gesloten hadden met hun God, maar het niet na kwamen. God heeft hen daarvoor gestraft.
Als je in de wetenschappelijke geschiedenis gaat kijken, zie je inderdaad dat volk A op tijdstip Z door volk B uit hun land verjagen werd. Hoogstwaarschijnlijk omdat ze een minder sterk leger hadden, maar zo keken zij er niet naar. Hun god was immers hun eeuwige beschermer, en hij zou zoiets nooit toestaan als volk A niets fout gedaan had, dus dan gaan ze gaan zoeken wat ze fout gedaan hebben. Hoe ze hun god "bedrogen" hebben, om het zo te stellen.
Wat god dus zogenaamd gedaan heeft, is ook daadwerkelijk gebeurd, zelfs al was het met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid niet het werk van een god. Dat men dan kwaad wordt op volk B en zegt dat ze allemaal dood moeten, is een menselijke reactie die zelfs naar vandaag terug te linken is. Maakt dat het goed? Nope. Compleet niet. Maar het is menselijk.
Maar goed, back to the point. Godsdienst heeft al lang niet meer hetzelfde nut als vroeger. Vroeger werd het heel wetenschappelijk gebruikt - als je kijkt naar de relatie met wetenschap destijds, kun je dit onder het harmoniemodel plaatsen. Dit houdt in dat wat in de Bijbel staat, correct is. Als je wetenschappelijk iets uitvogelt dat niet in harmonie is met de Bijbel, dan mag het de prullenbak in. Dit is geëvolueerd naar een conflictmodel (geloof vs. wetenschap - ze komen niet overeen), dan kloofmodel (wetenschap en geloof zijn twee compleet aparte dingen, hebben niets met elkaar te maken, ze verklaren compleet andere dingen). Heden ten dage heeft men het meer over het soort kloofmodel waar een brug wordt geslagen: geloof en wetenschap verklaren andere dingen, maar vullen elkaar aan.
Nu, deze modellen zijn nog allemaal toepasbaar op de hedendaagse maatschappij. Binnen extremistische stromingen vind je het harmoniemodel nog steeds heel vaak terug en dat is inderdaad een probleem, maar je kan dit onder geen omstandigheden herleiden naar het hele geloof. Binnen het Vaticaan, bijvoorbeeld, neigen ze zelfs meer naar dat laatste model (gecombineerd met het conflictmodel, dat wel soms).
Maar goed, zoals ik al zei - het laatste model spreekt over een aanvullende functie van geloof op de wetenschap en omgekeerd. Dit model zegt eigenlijk dat wetenschap perfect kan verklaren wat de chemische processen zijn en wat het biologisch nut van liefde is, maar het gaat nooit verklaren wàt je voelt. In elk geval - ik heb nog nooit van een formule gehoord waarbij er me met een beetje goed rekenwerk gezegd kan worden hoe ik me voel.
Het geloof doet dat ook niet in die zin, maar geloof heeft voor vele gelovigen wel zo'n functie. Geloof is trouwens veel meer dan godsdienst, dus geloof kan voor iedereen een soortgelijke functie hebben. Dat is het niet voor iedereen, maar het betekent wel dat geloof/godsdienst zéker nuttig is in deze wereld en voor deze wereld - want daar gaat het nu eenmaal over, het gaat hier niet over het individu.
Monochopsis schreef:
(...)
Dit. Al vind ik het nog wel jammer dat een deel van de mensheid stellig vasthoudt aan dat de vrouw minder waard is dan een man doordat er in de Bijbel onder andere staat dat een vrouw stil moet zijn in het bijzijn van een man.
Dit soort dingen zijn ontstaan doordat het zo in de Bijbel staat. Al twijfel ik ook aan de echtheid van die uitspraken omdat er al tig vertalingen van zijn.
Het zou voor vrouwenrechten wel beter zijn als er geen religies zijn, maar verder zou er weinig veranderen.
Niet echt, denk ik. Dit soort dingen zijn in de Heilige Boeken verschenen omdat het de toentertijde tijdsgeest was en daarna is de Bijbel/Koran/Torah/eender wat als rechtvaardiging gebruikt.
Vertaling speelt inderdaad een heel grote rol (al staan er daadwerkelijk wel heel smerige dingen in deze Schriften). Ik had het er over laatst nog over met een joodse vriendin over gesproken. Ik vroeg haar naar de Hebreeuwse versie van een bepaald woord dat in mijn Bijbel vertaald stond als "vrezen", blijkt dus dat het Hebreeuwse woord veel meer aanleunt naar "ontzag hebben voor". Die twee woorden hebben wel een héél verschillende connotatie, dan niet gewoon een andere betekenis.
tl;dr: godsdienst mag niet herleid worden naar het extreme + geloof en wetenschap hebben een andere functie - geloof is niet langer verklarend.
Even as we grieved, we grew; even as we hurt, we hoped; even as we tired, we tried
0
2 april 2017 - 14:06
0
2 april 2017 - 14:12
