Eens en oneens.
Niet de mens als individu. Zo vrij zijn we in ons denken niet. Cultuur bepaalt wat goed en slecht is - en aangezien dé cultuur niet los van mensen bestaat - bepalen mensen dus zelf wat goed en slecht is.
Wel bepalen ze, dat als individu, niet vrij, maar is er een complex van sociologische invloeden in het spel. Er wordt een soort van culturele blauwdruk opgedrukt. Als ieder westers mens massaal achter waarden als gelijkheid van vrouwen, vrijheid van meningsuiting staat, dan is dat een westers cultureel gegeven, die niet altijd en overal geldt. Ergens wordt ethiek ons dus ook opgelegd. En wij internaliseren het gewoon. Zelfde fenomeen met opvoeding. Je neemt veel van je ouders over.
Dus is ethiek iets menselijk, door mensen zelf gemaakt, ja. Creëer je als individu zelf je ethische grondmap? Dat geloof ik niet.
Ik denk dat we op dat vlak, volledig als een onbeschreven blad op de aardbol terecht komen en door cultuur, gebeurtenissen, opvoeding en omgeving worden beschreven en worden wie we zijn (met enige genetische factoren) en in wat we geloven.
Als we daarin als individu vrij waren geweest, geloofde niet iedereen die in de middeleeuwen op de planeet terecht kwam, in christelijke ethiek, niet elk mens in Sparta in militarisme, niet de Atheense man in de democratie en mannelijke superioriteit. Dat is niet iets waarin je vrij bent. Dat op zich is al weer een liberalistische gedachte (die vandaag onze cultuur tekent), waarin we geloven willen dat we als mens vrij zijn van natuur.
Dus: cultuur bepaalt. Mensheid bepaalt. Individu is slechts onderhevig. Al kan er wel kritische zin ontwikkelt zijn.
[ bericht aangepast op 1 feb 2015 - 10:00 ]
Don't tell me the sky is the limit when there are footprints on the moon.