Deel 2

Hij sprong een gat in de lucht. Terwijl hij met de koets terug naar huis reed, bleef hij onderweg voortdurend het lied van het meisje herhalen. Als hij de melodie zou vergeten, was zijn hele reis voor niets geweest. Maar het gekke was: hoe vaker Remco het lied voor zichzelf neuriede, hoe meer de melodie van klankkleur veranderde. Op den duur was het geen vlot, vrolijk dansliedje meer, maar een trage klaagzang. Een bruiloft zonder tranen is als een put zonder water. De traditie van veel dorpsjoden wil nu eenmaal dat een bruid móet huilen op haar trouwdag, want als getrouwde vrouw staat haar straks een hard en droevig leven te wachten. En mocht de bruid op haar bruiloft niet uit zichzelf kunnen huilen, dan wilde verdrietige muziek haar wel een handje helpen. Op de bruiloft van Julia Katz speelde Remco heel gevoelig zijn nieuwe melodie. De bruid haalde haar zakdoekje al tevoorschijn, voor Remco een goed teken! Zelfs Julia haar zus, Julie Katz kon de tranen niet bedwingen. Maar even later stapten enkele feestgangers op Remco af. Ze waren joden uit de grote stad Kiev en vonden al die dorpse gewoonten maar niks. Deze gasten wilden geen treurzang horen, ze wilden alleen maar dansen. 'Kom op, kerel! Je moet sneller spelen!, riepen ze. 'Is dit een bruiloft of een begrafenis?' Remco ging gewoon door met zijn spel, uit zijn klarinet klonk nog steeds een gedragen, droevige melodie. Plotseling begon een van die gasten op zijn vingers te fluiten. Het was precies dezelfde melodie als die van Remco, maar dan veel sneller en wilder. Remco speelde rustig door. De rest van het bruiloftsorkest volgde echter het gefluit en speelde steeds sneller en harder waardoor de zachte melodie van hun orkestleider werd overstemd. Al snel had de onstuimige dansmuziek het klarinetspel van Remco opgeslokt als een wild en allesverslindend monster. Remco stopte met spelen, maar het orkest raasde verder als een blind paard in volle galop. Alle aanwezigen in de zaal begonnen uitbundig te dansen en mee te brullen: bruid en bruidegom, ouders, familie. De trouwzaal was één kolkende massa van springende en gillende mensen. Het wilde beest was niet meer te stoppen. Remco keek vanaf de zijkant van het podium toe als een klein, verdrietig vogeltje. Zijn melodie - en ook het lied van het dansende meisje uit Berditsjev - was stevig de nek om gedraaid. Dat was meer dan Remco kon verdragen. Hij droop af als een geslagen hond, met de staart tussen de benen. Dit was echter niet het eind van het liedje. Voor Remco wel, maar niet voor zijn melodie. Dat ging als volgt: een van de gasten op het bruiloftsfeest van Katz was matroos op een schip. Toen hij na zijn verlof weer ging varen, nam hij die wilde dansmelodie mee aan boord. Dat liedje maakte hem zó vrolijk tijdens de lange dagen op het water, dat hij het leerde aan zijn scheepsmaatjes. De matroos zong het voor, de anderen zongen het regel voor regel na. Binnen de kortste keren kende de hele bemanning het bruiloftsmelodie van Remco, zelfs de stuurman en de kapitein. Alle matrozen zongen het lied uitbundig mee, terwijl de drank rijkelijk vloeide. Als de zeemannen zo door waren blijven drinken, waren ze vast en zeker aan lager wal geraakt. Maar de koude zeelucht maakte hen op tijd weer nuchter. Kort daarop kwam de haven van Odessa in zicht. Het schip meerde af in de haven en daar gingen alle matrozen van boord. Natuurlijk zochten de zeelui meteen de eerste de beste kroeg op die ze konden vinden. En onder het genot van een groot glas bier werd het lied van de matroos die op de bruiloft in Moskou was geweest nog een keer gezongen. Niet één keer, maar wel tien keer. Tot de hele kroeg het mee kon brullen. Onder al die gasten in de kroeg zat ook een berentemmer die bij het circus van Moskou werkte. Na het bezoek aan zijn oude moeder in Odessa reisde de berentemmer weer terug naar Moskou. Het drinklied van de matrozen ging mee in zijn koffer. Toen de man aankwam bij het circus waar hij werkte, was hij in een opgewekte bui. Wandelend door de piste van het circus floot de berentemmer een vrolijk wijsje en zonder het te beseffen blies hij daarmee de melodie van Remco nieuw leven in. De violist van circusorkest hoorde het fluitspel van de berentemmer en begon met hem mee te neuriën. Diezelfde avond speelde het circusorkest een nieuwe melodie tijdens het trapezenummer van de acrobaten. Terwijl de acrobaten op het slappe koord allerlei halsbrekende toeren uithaalden, speelde het orkest Remco's melodie die in een nieuw circusjasje was gestoken. Hoe gevaarlijker het acrobatennummer, des te spannender de muziek van het orkest. Menselijke beweging en meeslepende muziek smolten samen tot één geheel. Na afloop van het nummer applaudisseerde het publiek luidruchtig. Het kunst- en vliegwerk van de acrobaten had samen met de melodie de mensen betoverd. Vanwege het grote succes ging deze acrobatische muziek nog vele jaren mee in het circus. Na verloop van tijd kon iedereen het mee te fluiten: van clown tot acrobaat, van stalknecht tot spreekstalmeester. Zelfs de circusberen leken het mee te brommen. Zo leefde het lied van Remco nog jaren na de bruiloft verder in het circus. Maar op een dag verkocht het circus van Kiev alleen nog maar afgesleten kunstjes uit de oude doos en bleef het publiek weg. Er kwam geen geld meer in het laatje en alle artiesten werden ontslagen. Een klein aantal vond werk in een ander circus, maar drie acrobaten en een muzikant gingen op straat spelen om nog wat te verdienen. Remco’s melodie ging mee in de vioolkoffer. In de stad Rowne stond de violist te spelen naast een oud draaiorgeltje. Voor hem sprongen de drie acrobaten - twee mannen en een meisje - om de beurt op elkaars nek en maakten een levend bouwwerk. Daarna gooiden de mannen het kind in de lucht. Het meisje maakte een dubbele salto en kwam vervolgens hard met haar blote voetjes op de straatstenen neer. Haar naam was Noa.